رهبری معظم انقلاب اسلامی "امنیت غذایی" را مساله درجه یک کشور نامیدند. مساله‌ای که با بحران بوجود آمده در اوکراین در سطح بین‌المللی نیز بیش از گذشته مطرح شده و همگان امروز بر اهمیت آن واقفند. امنیت غذایی برای کشوری مانند ایران با جمعیتی هشتاد میلیون نفری که در یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان واقع شده امری است حیاتی. به خصوص کشوری که با انواع تحریم‌های بین‌المللی دست و پنجه نرم می‌کند و دشمنان قسم‌خورده‌اش به شیوه های گوناگون سعی در آسیب رسانی به پایه­های قدرت ملی آن را دارند. در چنین شرایطی مساله تامین امنیت غذایی چالشی چندبعدی و چند وجهی برای دولت مردان تلقی می­شود که از یک سو باید بر کارشکنی های نظام سلطه غلبه کنند و از سوی دیگر منابع محدود در اختیار را برای تامین پایدار مواد غذایی مدیریت کنند.

یکی از ابزارهایی که بشر امروز برای مدیریت منابع در اختیار دارد فناوری های فضایی است. با توجه به تنوع، پراکندگی و گستردگی عرصه‌های کشاورزی در کشور (17.68 میلیون هکتار)، جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات به‌منظور مدیریت این بخش با استفاده از سامانه‌های سنتی امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو فناوری‌های فضایی مانند سنجش‌ از دور که امکان پایش اراضی وسیع کشاورزی را به‌صورت پیوسته و به هنگام فراهم می‌کند در تامین امنیت غذایی نقشی کلیدی دارند، این فناوری­ها با حفاظت از منابع طبیعی و پیش‌بینی نیازهای آبی و خاکی تامین امنیت غذایی را مسیر می­کنند.

فناوری فضایی با در اختیار گذاشتن داده­های قابل اطمینان و به روز امکان مدیریت بهتر منابع تولید را فراهم آورده است. امروز بیش از 50 سال از به کارگیری فناوری فضایی و استفاده از ماهواره­های سنجشی در حوزه کشاورزی در دنیا می­گذرد. تکنولوژی سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهواره­ای با فراهم آوردن تصاویر با سطح پوشش وسیع، تکرارپذیری بالا و در اختیار گذاشتن داده­های متنوع، انقلاب مهمی در دستیابی به اطلاعات به روز، پردازش، آنالیز و کمک به تصمیم­گیری­های مدیریتی فراهم آورده است.
بسیاری از کشورها با استفاده از این فناوری، محصولات زراعی، خطرات آب و هوایی و بسیاری از موارد دیگر را پایش می­کنند. در ایران نیز در چند سال اخير، گام­هاي مهمی در فعاليت­هاي فضايي برداشته شده و جمهوری اسلامی ایران را در كنار معدود كشورهايي قرار داده كه به فناوري پيشرفته فضايي براي دستيابي به فضا و حضور فعال در فضا دسترسي دارند. ماهواره خیام که توسط ماهواره‌بر سایوز از پایگاه فضایی بایکونور پرتاب شد گام جدید کشور در این عرصه است.

ماهواره خیام می­تواند کاربردهای گسترده­ای برای تامین پایدار امنیت غذایی کشور داشته باشد و اطلاعات دریافتی از آن به منظور تحلیل و تصمیم­گیری در حوزه­های مختلفی همچون محیط زیست و کشاورزی به کار رود. این داده­ها می­تواند تصویر جامعی از سطح زیر کشت کشور، نوع کشت، پویایی فرآیندهای هیدرولوژیکی، میزان رطوبت موجود در خاک و گیاه، دمای هوا، میزان تبخیر و تعرق و بسیاری از پارامترهای محیطی مرتبط با شرایط آب، خاک و گیاه را در اختیارمان قرار دهد. تهیه نقشه های پوشش گیاهی، تهیه نقشه های کاربری اراضی و جدا سازی اراضی کشاورزی، نیز بخشی از آنچه است که می توان از ماهواره خیام انتظار داشت.
داده های دریافتی از این ماهواره و ماهواره­های مشابه در آینده باید مبنای تصمیم سازی و تصمیم گیری به منظور تنظیم الگوی کشت کشور باشد. در واقع در گام اول به کمک اطلاعات موجود در کشور و بر مبنای دانسته‌های گذشته و با استفاده از فناوری های فضایی باید بتوانیم آینده‌ را پیش بینی و سناریوسازی کنیم و در گام دوم با تحلیل این مدل‌ها و سناریوها، منابع محدود در اختیارمان را مدیریت کنیم.
البته این امر میسر نخواهد شد مگر با همکاری و همراهی تمامی وزارت­خانه­ها و سازمان های مرتبط با این موضوع. از سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گرفته تا وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و دفاع. حضور قدرتمند در فضا، یک ضرورت اجتناب ناپذیر بوده و هست. امروز این حضور با یک وفاق ملی می تواند برگ برنده ما در تامین امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران باشد.

---